Gülşehir, Nevşehir’in kuzeybatısında yer alan ve tarih ile doğayı bir arada sağlayan sakin bir ilçedir. Antik dönemde Zoropassos adıyla bilinen bu topraklar, uzun bir geçmişe sahiptir. İlçenin merkezinden geçen Kızılırmak, Gülşehir’e hayat verirken, etrafındaki verimli topraklar tarımsal üretim açısından büyük önem taşır. Gülşehir, Kapadokya’nın yoğun turizm merkezlerine kıyasla daha huzurlu ve otantik bir keşif sağlar. Geleneksel taş evler, doğal alanlar ve tarihî yapılar bu sakin ilçeyi özel kılar.
Tarihi yapılar arasında en dikkat çekenlerden biri, Açıksaray Ören Yeri’dir. Aynı zamanda Gülşehir çevresinde çok sayıda kaya oyma yapılar ve mağaralar da yer alır. İlçe, kalabalıktan uzak ama etkileyici bir Kapadokya deneyimi yaşamak isteyenler için idealdir. Gülşehir, hem tarihi dokusu hem de doğal güzellikleriyle keşfedilmeyi bekleyen sade bir yapıdır.
1. Açıksaray Ören Yeri
Açıksaray Ören Yeri, Gülşehir’in en önemli tarihi alanlarından biridir. 9. yüzyıla tarihlenen bu yerleşim alanı, kaya içine oyulmuş yapılar, kiliseler ve sivil mimari örnekleriyle dikkat çeker. En bilinen yapısı olan "Mantarkaya", adını mantara benzeyen şekliyle alır ve oldukça ilgi çeker. Açıksaray’da hayatın nasıl sürdüğüne dair ipuçları, oyma odalar ve dini yapılar üzerinden anlaşılabilir.
Bölge, kalabalık turist gruplarından uzak olduğu için sessiz bir ortamda keşif yapma imkânı verir. Kaya bloklarının düzenli yerleşimi ve açık hava atmosferi, ziyaretçilere Kapadokya’nın farklı bir yüzünü tanıma fırsatı sağlar. Hem tarih hem de doğa yürüyüşü meraklıları için etkileyici bir duraktır.
2. St. Jean Kilisesi
St. Jean Kilisesi, Gülşehir merkezine yakın bir konumda yer alır. Dışarıdan oldukça sade görünmesine rağmen iç mekânda fresklerle bezenmiş etkileyici bir atmosfer bulunur. Kilisenin iki katlı yapısı, alt katta mezar odalarını ve depo alanlarını içerirken, üst kat ibadet amacıyla kullanılmıştır.
Fresklerde İncil’den sahneler, aziz figürleri ve süslemeler yer alır. Ziyaretçiler bu kilisede hem dini hem sanatsal bir zenginlikle karşılaşır. Sessizliği ve mistik havasıyla özellikle kültürel derinlik arayanların uğraması gereken bir noktadır.
3. Mantar Kaya
Mantar Kaya, Gülşehir’in simgelerinden biri hâline gelmiş doğal bir kaya oluşumudur. Zamanla rüzgar ve suyun etkisiyle aşınan bu kaya, adeta bir mantarı andıran ilginç görüntüsüyle dikkat çeker. Açıksaray Ören Yeri’nin içinde yer alır ve bölgeye gelen hemen herkesin ilgisini çeker. Kayaya yaklaşan ziyaretçiler, doğanın milyonlarca yılda oluşturduğu bu estetik şekli yakından inceleme fırsatı bulur.
Fotoğraf tutkunları için etkileyici bir arka plan oluşturan Mantar Kaya, Kapadokya’nın benzersiz jeolojik yapısını temsil eden örneklerden biridir. Gölgesinde kısa bir mola verip çevredeki diğer kaya oyma yapıları keşfetmek de mümkündür. İlçede doğal simgeler arasında yer alan bu yapı, kısa ama unutulmaz bir duraktır.
4. Karavezir Külliyesi
Karavezir Külliyesi, Osmanlı döneminde inşa edilen önemli yapılardan biridir. Medrese, cami, çeşme ve türbeden oluşan bu külliye, mimari açıdan sade ama etkileyici bir yapıya sahiptir. 18. yüzyılda Osmanlı sadrazamlarından Karavezir Mehmet Seyyid Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Ziyaretçiler külliyede dolaşırken hem dönemin eğitim anlayışını hem de dini yaşamını yakından tanıma imkânı bulur. İlçenin merkezinde yer alan külliye, hem kültürel hem de tarihî açıdan önemli bir duraktır. Sessiz avlusu, taş işçiliği ve özgün mimarisi dikkat çeker.
5. Gülşehir Kaya Oyma Yapılar
Gülşehir çevresinde çok sayıda kaya oyma yapı bulunur. Bu yapılar genellikle konut, ibadethane ve depo olarak kullanılmıştır. Özellikle Açıksaray çevresi ve vadi yamaçlarında gözlemlenen oyma yapılar, Kapadokya’nın geleneksel yaşam tarzını yansıtır. Bazı yapılar çok katlı olup birbirine tünellerle bağlanır.
Bu alanlar, keşfetmeyi seven ziyaretçiler için adeta doğal bir açık hava müzesi niteliğindedir. Fotoğraf çekimleri ve kısa doğa yürüyüşleri için uygundur. Yıpranmış olmalarına rağmen hâlâ karakterlerini korurlar ve bölgeye özgü bir kimlik kazandırırlar.
6. Aziz Dimitris Kilisesi
Aziz Dimitris Kilisesi, Gülşehir’in eski Rum mahallelerinden birinde yer alan, 19. yüzyıl sonlarına tarihlenen etkileyici bir yapıdır. Dış cephesi sade görünse de iç mekânda görkemli sütunlar, fresk kalıntıları ve geniş bir nef alanı bulunur. Yıllar boyunca hem ibadet hem de toplumsal buluşma alanı olarak kullanılmıştır.
Zamanla harap olsa da yapının ihtişamı hâlâ hissedilmektedir. Kilisenin taş mimarisi ve yüksek tavanları, dönemin mimari anlayışını yansıtır. Sessiz atmosferi ve tarihi dokusuyla Aziz Dimitris Kilisesi, Gülşehir’de görülmesi gereken saklı hazinelerden biridir.
7. Sadrazam Silahtar Kara Vezir Hamamı
İlçe merkezinde yer alan bu hamam, Osmanlı dönemine ait klasik Türk hamamı mimarisine sahiptir. Yıllar boyunca halkın sosyal yaşamında önemli bir yer tutmuş, günümüzde ise tarihi değeriyle öne çıkan bir yapıdır.
